18. Biz artıq cyberpunk dövrünün proloqunda yaşayırıq. Süni intellektin təkamülü yalnız texnologiyanın yox, insan anlayışının özünü dəyişdirəcək bir dövrü başlayıb.

⸻

Zəka — yeni sosial kapitaldır

Keçmişdə ad-soyad, titul, varidat…
Bunlar şəhərlərə çıxışı müəyyən edirdi.
indi isə AI alətlərini istifadə edə bilmək, kompleks informasiya ilə işləyə bilmək, intellektual manevr qabiliyyəti — gələcəyin yeni “vizası” olacaq.

Texnoloji mərkəzlərdə yaşamaq artıq iqtisadi statusdan çox, kognitiv çeviklik tələb edəcək.
Kimlərsə bu cəmiyyətlərdə “qorunan qəbilələr” kimi izolyasiyada qalacaq. Bəlkə də Amazon meşəsindəki insanlar kimi “çevrilmədən qorunaraq” yaşamalarına icazə veriləcək.

⸻

Zəka bərabərsizliyi – yeni sinfi uçurum

Süni intellektlə işləmək bacarığı olanlar:
• 1 həftəyə elmi məqalə yaza bilər,
• 1 ayda məhsul inkişaf etdirə bilər,
• 1 ildə öz ölkəsini belə rəqəmsal şəkildə inşa edə bilər.

Digərləri isə — baxacaq, amma anlamayacaq.
Çünki problem artıq “əlçatmazlıq” deyil, “başa düşə bilməmək” olacaq.

⸻

Milli dövlətlər yox, rəqəmsal cəmiyyətlər

Kripto pullar, DAO-lar, smart contract-lar…
Bunlar artıq rəqəmsal dövlətlərin ilkin sətirləridir.
Milli dövlətlər informasiya sürətinə çatmadıqca legitimliklərini itirəcək.
Sərhədlər fiziki yox, texnoloji dil baryerinə çevriləcək.
Kod yazanlar – vətəndaş olacaq, anlamayanlar – müşahidəçi.

Ən çox itirən kim olacaq?

Bu sualın cavabı mürəkkəbdir. Amma görünən odur ki:
• Ənənəvi gender rolları,
• gözəllik üzərində qurulan sosial güc,
• fiziki güc və xarici forma ilə müəyyən edilən dəyərlər —
getdikcə öz yerini “ağılın dizaynı”na verəcək.

Yəni bədən yox, beyin interfeysi,
qadın ya kişi yox, biliyin həcmi və analitik intuisiyası dəyər ölçüsünə çevriləcək.

⸻

Genetik və texnoloji təkamül — labüd dəyişiklik

AI sadəcə alət deyil, ehtiyacdır.
Cyborg-lar, sinir interfeysləri, genom müdaxiləsi — artıq filmlərin yox, tədarük siyahılarının bir hissəsidir.
Təbii seçmə dövrü başa çatır.
indi kodla seçmə, bioloji hack-ləmə dövrü başlayır.

⸻

Nəticə

“Gələcək bəşəriyyətin yox, onu başa düşənlərin olacaq.”

insanlıq təbiətdən uzaqlaşaraq texnologiyaya yaxınlaşır.
Və bu yaxınlaşma bizi bir növ “qoruq canlısına” çevirə bilər.
Ola bilər ki, AI-lər və cyborg-lar bizə acımasınlar — sadəcə təbiət tarazlığı kimi qoruyub saxlasınlar.

Və bəlkə də bir gün…
bir yazıçı AI-yə deyəcək:

“Keçmiş insanlardan biri haqqında yaz. Onların duyğuları var idi. Nə qəribə canlılar idilər…”